Səhmlərin təqdim edilməsi zamanı vergi öhdəliyi.
Səhmlərin təqdim edilməsi zamanı vergi öhdəliyinin müəyyən edilməsi vergi məcəlləsinin 96.5 və 104.6-cı maddələrinə əsasən müəyyən edilir.Səhmlərin təqdim edilməsi ilə bağlı azadolmalar isə məcəllənin 102.1.27 və 106.1.19-cu maddələri ilə tənzimlənir.Belə ki,VM-nin 96.5-ci maddəsinə əsasən Hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalındakı iştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və ya səhmlərə mütənasib dəyərindən yuxarı qiymətə təqdim edildikdə faktiki təqdimetmə qiyməti ilə nizamnamə kapitalındakı iştirak payının və ya səhmin nominal dəyəri arasındakı fərq, iştirak payı və ya səhmlər xalis aktivlərin iştirak payı və ya səhmlərə mütənasib dəyərindən aşağı qiymətə (güzəştli qiymətlə) təqdim edildikdə isə alqı-satqı müqaviləsinin bağlandığı tarixə xalis aktivlərin mütənasib dəyəri ilə nizamnamə kapitalındakı iştirak payının nominal dəyəri arasındakı fərq vergiyə cəlb edilən gəlirdir. İştirak payları və ya səhmlər nominal qiymətdən yuxarı qiymətə alınmışdırsa, həmin iştirak paylarının və ya səhmlərin təqdim edilməsi zamanı gəlirdən çıxılan xərclər bu aktivlərin faktiki satınalma qiyməti ilə nəzərə alınır.
Azadolma isə VM-nin 102.1.27 və 106.1.19-cu maddələrinə əsasən vergi ödəyicisinin azı 3 (üç) il ərzində mülkiyyətində olan iştirak payının və ya səhmin təqdim edilməsindən əldə olunan gəlirlərinin 50 faizi vergidən azaddır.Misal üzərində izaha baxaq.
1-ci hal:Fiziki şəxsin nizamnanə kapitalındakı payı birinin nominal dəyəri 300 manat olan 4 ədəd səhmdən ibarətdir və ümumilkdə 1200 manat təşkil edir.Müəssisənin il üzrə BM-i 2000 manat olmuşdur.Nəticədə xalis aktivlərin dəyəri 3200 manat olmuşdur.Fiziki şəxs iksinin hər birinin qiymətini 1300 manatdan təqdim etmiş və bu səhm fiziki şəxsin mülkiyyətində 3 ildən aşağı olmuşdur.Bu zaman gəlir vergisi necə hesablanacaq?
Mütənasib dəyər:3200/4=800
Təqdim etmə qiyməti:1300*2=2600
1300-800=500(artımnan təqdim edib)
Fiziki şəxs səhmi artımnan təqdim etdiyi üçün bu halda gəlir vergisini faktiki təqdim etdiyi qiymət ilə nominal dəyər arasında fərq vergiyə cəlb ediləcək (1300-300)*14%)*2=280 man
2-ci halda isə bu fiziki şəxs həmin səhmi eyni qaydada lakin dəyərindən aşağı bir ədədini 700 manata təqdim edib bu zaman isə aşağıdakı formada hesablanacaq:
(Xalis aktivlərin dəyəri-Nominal dəyər)*14%
(800(mütənasib dəyər)-300(nominal dəyər)*14%)*2=140 man GV ödənəcək.
Beləliklə birinci halda fiziki şəxs gəlir vergisini faktiki təqdim etmə qiyməti ilə nominal dəyər arasındakı fərqlə ödəyir,ikinci halda isə xalis aktivin mütənasib dəyəri ilə nominal dəyər arasındakı fərqlə gəlir vergisini ödəyir.
Müəllif:Nicat Kazımov (DipIFRS,ICFM,PMS)